Rozkruszek mączny (Tyroglyphus farinae L.)
Kategorie: Gatunki szkodników, Pajęczaki, Roztocza, Szkodniki magazynowe zbóż
Rozkruszek występuje w spichrzach, składach zbożowo-mącznych i młynach w całej Polsce. Rozkruszek występuje przede wszystkim tam gdzie nie przestrzegana jest czystość i wszystkie zabiegi zdążają do racjonalnej konserwacji zboża. Silnie opanowane zboże przez rozkruszka posiada niekiedy barwę różowo – fioletową, pochodzącą od zabarwienia nóg tego roztocza.
Wygląd
Jest to maleńki 0,4 do 0,7 mm długi, dość gruby i niezgrabny roztocz (pajączek) o powolnych ruchach. Ciało jego jest bezbarwne o fiołkowo zabarwionych czterech parach nóg, które u samiczek są wszystkie jednakowe, zaś u samców pierwsza para nóżek jest wydatnie zgrubiała, prawie dwa razy tak gruba jak reszta nóg.
Rozwój Rozkruszka mącznego
Samiczka składa po 20—30 jajeczek, z których lęgną się trójnogie larwy. Przechodzą ono przez dwa stadia nimfy i przekształcają się w dorosłego roztocza. Cały cykl rozwojowy trwa około 20 dni, co zależy zresztą wybitnie od wilgotności pożywienia i temperatury. Przy 10—15ºC cały rozwój trwa 28 dni, zaś w temp. 17—22ºC tylko 17 dni. Dzięki tej szybkości rozmnażania rozkruszek mączny może w krótkim czasie spowodować znaczne szkody. Duże znaczenie dla rozwoju roztoczy ma wilgotność. Poniżej 12% rozkruszek nie może się rozwijać i ginie. Dla zabezpieczenia się jednak przed całkowitym wyginięciem rozkruszek mączny ma w stadium nimfy dwie formy przejściowe (hypophus). Pierwsza tak zwana ruchoma jest wrażliwa na temperaturę i wilgoć; druga — nieruchoma odporna. Forma nieruchoma posiada specjalny aparat czepny, przy pomocy którego może się przyczepiać do jakiegoś owada, myszy, szczura, czy nawet człowieka i być przeniesiona na inne miejsce. Jest ona bardzo wytrzymała na zmiany temperatury i suszę i nie pobiera pokarmu. Gdy znajdzie się w odpowiednim dla siebie miejscu i odpowiednich warunkach odczepia się i szybko zmienia się w stadium dorosłe.
Szkodliwość rozkruszków
Rozkruszek mączny uszkadza ziarna wszystkich zbóż, głównie jednak pszenicy, atakując zarodek zmniejsza zdolność kiełkowania ziarna. Oprócz tego uszkadza on mąki, kasze, płatki owsiane, otręby, makuchy, konopie i wiele innych. W mące powoduje wzrost wilgotności i powstawanie zjawiska samozagrzewania, przy czym mąka psuje się i nabiera charakterystycznego dla tych szkodników ostrego zapachu miodowego, lub stęchłego. Taka mąka jest niezdatna dla celów konsumpcyjnych, gdyż tak jak ziarno uszkodzone przez wołka, nabiera właściwości trujących, których powodem są przede wszystkim rozwijające się w odchodach roztoczy bakterie chorobotwórcze.
Środki zwalczania rozkruszka są podobne do stosowanych przy zwalczaniu wołka, a więc:
- Składy, spichrze i młyny należy utrzymywać we wzorowej czystości. Usuwać zmiotki i odpadki, gdyż one są punktem wyjściowym plagi roztoczy.
- Często wietrzyć i szuflować ziarno, w celu obniżenia; wilgotności poniżej 12%.
- Zaraz po opróżnieniu składu i po starannym oczyszczeniu go, opryskiwać całe pomieszczenie 10% emulsją agranu, lub też opryskiwać lub obielić emulsją naftowo – wapienną, w tej samej. proporcji co przy zwalczaniu wołka.
- Niewielkie ilości mąki odkazić można przez ogrzewanie w temperaturze 55*c w ciągu 12 godzin, lub też w temperaturze 65° przez jedną godzinę.
- Rozkruszek mączny jest mniej odporny na działanie środków chemicznych i fizycznych,, więc stosując zabiegi przy zwalczaniu wołka zniszczymy również i towarzyszące mu częsta rozkruszki.
- Jeśli w składzie wystąpiły szkodniki jak np. rozkruszek, należy natychmiast przystąpić do ich zwalczania, w tym celu należy skorzystać z usług firmy DDD wykonującej zabiegi fumigacji zbóż pod folią lub całych magazynów DEZINO – Ochrona Przed Szkodnikami.