Pchła psia (Ctenocephalis canis C.)

Kategorie: Gatunki szkodników, Owady, Pchły, Szkodniki pasożytnicze

Żyje na psach, kotach szczurach i myszach, niekiedy na człowieku. Jest to również gatunek występujący na obszarze całej kuli ziemskiej. W okresie letnim jej rozwój jest bardzo szybko. Jaja znosi na ziemię. Larwy żywią się wydalinami pcheł. U zwierząt chorych larwy mogą się rozwijać na ich powierzchni ciała. W warunkach doświadczalnych pchła psia może przenosić zarazek endemicznego tyfusu gryzoni. Pchła psia jest również żywicielem pośrednim larwy tasiemca (Dipylidium canium). Po zjedzeniu przez psa zakażonej tym tasiemcem pchły staje się ona ostatecznym żywicielem tasiemca w jego cyklu rozwojowym.

Wygląd

Pchły mają ciało bocznie spłaszczone, co ułatwia im przesuwanie się między sierścią zwierząt, na ryb życia których pasożytują. Długość ciała pcheł wynosi 1-4mm, samice są większe od samców. Głowa jest zaokrąglona z przodu, zaopatrzona w kolbkowate czułki i oczy proste. Skóra jest silnie schitynizowana, pokryta skierowanymi ku tyłowi włoskami i grzebykami (Ctenidia), o zabarwieniu żółtawo do ciemnobrązowego. Narząd gębowy mają kłująco-ssący o swoistej budowie, działający podobnie jak narząd pyszczkowaty pluskwiaków. Tułów składa się z trzech części: przedtułowia, śródtułowia i zatułowia. Wszystkie trzy pary nóg są dość długie, szczególnie biodra i stopy. Przy skokach główną rolę odgrywają nogi tylne, najsilniej wydłużone. Odwłok zbudowany jest z dziesięciu segmentów.

Tryb życia

Pchły żywią się krwią zwierząt ciepłokrwistych i człowieka. Odróżniamy wiele gatunków pchał pasożytujących na poszczególnych rodzajach zwierząt; nie są one jednak ściśle związane z jednym gospodarzem i mogą zmienić żywiciela, tak, tak, że człowiek może być żywicielem poza pchłą ludzką również pchły kociej, psiej, a niekiedy szczurzej. Pchły mogą żyć bez pożywienia długo, np. pchła ludzka do 18 miesięcy. Pchły odżywiają się przeciętnie co 2 godziny, mogą jednak żyć długo bez pobierania krwi, np. . w gniazdach ptasich, norach gryzoni, gdy nie ma żywiciela. Okres ssania krwi u pchły ludzkiej trwa ok. 15 minut, u psiej znacznie dłużej:2-4 godziny. Pchły są bardzo wrażliwe na podwyższaną temperaturę i już w temp. 40 stopni giną w stosunkowo krótkim czasie. Odwrotnie, na niską temperaturę pchły są wysoce odporne.

Cykl rozwojowy

Pchły przechodzą cykl rozwojowy całkowity. Samica składa jaja w ciągu całego okresu życia w łącznej liczbie do 450 sztuk, w szczelinach, szparach podłóg, w pyle, w piasku, w szmatach i rozmaitych odpadkach. Niektóre gatunki składają jaja w sierści zwierząt, z której spadają one na ziemię. Z jaj wykluwa się biała larwa kształtu robaczkowatego, pozbawiona odnóży. Pokryta jest długimi szczecinkami. Narząd gębowy larw jest typu gryzącego, słabo wykształcony. Żywi się rozkładającymi się substancjami organicznymi i zeschłymi wydalinami pcheł dorosłych. Po ostatnim linieniu larwy otaczają się pajęczynowym oprzędem i przechodzą w stadium poczwarki. Czas trwania stadium poczwarki zależy od czynników zewnętrznych, temperatury oraz wilgoci i może wynosić od 7 dni do roku. Z poczwarki wykluwa się dojrzały owad. Długość życia poszczególnych gatunków pcheł jest rozmaita. Z epidemiologiczno- higienicznego punktu widzenia najbardziej interesują nas gatunki pcheł pasożytujących na człowieku i na zwierzętach z najbliższego jego otoczenia, psach, kotach i szczurach. Szczury np.. są jednym z ogniw łańcucha rozprzestrzeniania się dżumy, dalszym ogniwem są pchły szczurze, które mogą zaatakować ludzi. Okres stadiów rozwojowych i przeciętna długość życia najpospolitszych pcheł przedstawia się następująco: