Klecanka rdzaworożna, pospolita (Polistes dominulus)

Kategorie: Gatunki szkodników, Owady, Szkodniki jadowite - osowate

Według skali bólu Schmidta, klecanka potrafi użądlić najbardziej boleśnie ze wszystkich występujących w Europie owadów.

Wygląd

Długość ciała królowej 16 mm, robotnicy 14 mm.

Tryb życia klecanki

Budowa gniazda klecanki zostaje zapoczątkowana wiosną przez jedną płodną samicę (tzw. założycielkę lub królową), lub przez kilka współpracujących samic. Budowane jest ono z masy papierowej i składa się z pojedynczego plastra, przytwierdzonego do podłoża krótkim styliskiem. W miarę rozwoju rodziny, coraz większy udział w rozbudowie gniazda przypada niepłodnemu żeńskiemu potomstwu założycielki (robotnicom).Rodziny klecanki rdzaworożnej nie są liczne, składają się z królowej i niewielkiej liczby robotnic. Kasta robotnic nie różni się pod względem morfologicznym od królowych. Pod koniec lata oprócz robotnic w gnieździe wychowywane są także samce i młode królowe. Jedynie te ostatnie są stanie przezimować i dać początek nowym rodzinom.

Gniazdo klecanki pospolitej

Gniazdo u przedstawicieli klecanek, zakłada jedna królowa-założycielka lecz już w okresie pojawienia się w nim pierwszego potomstwa oprócz założycielki pojawia się od 2 do 6 królowych-pomocnic, które przetrwały zimę, ale z jakiegoś powodu nie założyły własnego gniazda. Osobniki te podlegają społecznie założycielce. Zdarza się jednak, że składają własne jaja, jeśli odkryje to założycielka obce potomstwo zostaje zabite. W zachowaniach zakładania nowych kolonii dopatrzono się pewnej reguły. Gniazda gatunków tropikalnych są na ogół zakładane przez wiele królowych, a gatunków strefy klimatu umiarkowanego przez pojedynczą.

Występowanie

Klecanka rdzaworożna występuje w cieplejszych rejonach Palearktyki. W Polsce gatunek jest często spotykany, a umieszczenie w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt z wysoką kategorią CR (krytycznie zagrożony) budzi duże kontrowersje. W rzeczywistości klecanka rdzaworożna chętnie zasiedla tereny mocno przekształcone przez człowieka (np. centra miast czy tereny przemysłowe), stąd mało prawdopodobne aby gatunek był w jakikolwiek sposób zagrożony.

Atak klecanek

Rozdrażniona osa atakuje żądłem, niekiedy próbuje też gryźć żuwaczkami. Krąży nad osobnikiem, atakuje, a jeśli uda jej się usiąść chodzi po ciele szukając szpar w odzieży i żądli, jest to zachowanie niespotykane u innych żądłówek. Stąd potrzeba niezwykle szczelnych ubrań w pracach nad osami. Pszczoły bowiem tylko uderzają w napastnika i po uderzeniu odlatują. W wypadku rozdrażnienia kolonii najlepiej w spokoju oddalić się na bezpieczną odległość od gniazda (u szerszeni wynosi ona ok. 1-2 m) nie wykonując żadnych niepotrzebnych, agresywnych ruchów. Właśnie nerwowe oganianie się od nadlatując os jest najczęstszym powodem użądleń.

Objawy użądlenia przez klecanke

Miejscowe podrażnienie, swędzenie, obrzęk, zaczerwienienie, opuchlizna, ból. Przy większej liczbie użądleń objawy ogólne: nudności, wymioty, wzrost temperatury, dreszcze, bóle głowy, obniżenie wydalania moczu, duszności, przyspieszenie tempa i obniżenie ciśnienia krwi, swędzące bąble, astma uczuleniowa.