Nornik zwyczajny, polny (Microtus arvalis Pall.)

Kategorie: Gatunki szkodników, Gryzonie, Gryzonie, Szkodniki ogrodowe

Wygląd

Wierzch ciała szary, spód białawy, stopy jasne, W zachodniej części kraju trafiają się osobniki o szarożółtawym, a nawet rudawym wierzchu ciała i kremowym spadzie. Długość ciała 90-115 mm, ogona 25—35 mm, stopy tylnej 15—18 mm, długość kondylobazalna czaszki 23—26 mm.

Występowanie szkodnika

Nornik zwyczajny występuje w Europie i Azji, dochodząc na wschód do Bajkału, na północ po środkową Karelię, środkowy Ural i jezioro Bajkał. W Polsce jest pospolity w całym kraju.

Tryb życia gryzonia

Nornik zwyczajny zamieszkuje przede wszystkim tereny otwarte: pola, łąki, ogrody i nieużytki, jesienią zaś oraz w latach masowego pojawu spotyka się go także na brzegach lasów, w kilkuletnich uprawach leśnych, ma wyrębach i polanach leśnych. Zwierzę to jest ruchliwe zarówno w dzień, jak i w nocy, jednak najbardziej przed zachodem i wschodem słońca. W naszych warunkach obserwuje się sezonowe wędrówki nornika zwyczajnego, związane przede wszystkim z uprawą pól. Zimą zwierzęta skupiają się głównie na łąkach, odłogach, miedzach, przydrożach, rowach i brzegach lasów, wiosną przenoszą się na pola i pozostają tam aż do sprzętu zbóż. Już podorywki zmuszają większość norników do wędrówki na miedze, przydroża oraz do stert, pozostałe zwierzęta przenoszą się tam dopiero po orkach jesiennych.

Pożywienie nornika

Pokarm nornika zwyczajnego jest bardzo różnorodny — żywi się on zielonymi częściami roślin, ziarnem, kłączami, soczystymi korzeniami, korą oraz pokarmem zwierzęcym. Jednakże ulubiony jego pokarm stanowią liście i pędy roślin strączkowych. Na zimę gromadzi zapasy ziarna, bulw i korzeni —dochodzące do 3 kilogramów.

Nory gryzoni

Gniazda umieszcza nornik zwyczajny przeważnie na głębokości 10—20 cm na łąkach zaś tuż pod powierzchnią ziemi. Od komory gniazdowej odchodzi 3—5 chodników. Prócz tego w najbliższym sąsiedztwie znajdują się chodniki, które służą za spiżarnie oraz krótkie nory — kryjówki. Wyloty wszystkich nor połączone są siecią przebiegających po powierzchni ziemi ścieżek. Wielkość terenu zajętego przez nory zależy od struktury, gleby, obfitości pokarmu oraz ilości zwierząt, młode bowiem opuściwszy rodziców budują nory w najbliższym sąsiedztwie i w ten sposób tworzą się kolonie. Na miedzach i zboczach rowów system chodników jest znacznie uproszczony.

Rozmnażanie

Okres rozmnażania się norników trwa od marca do końca września, jednakże jeśli jesień jest ciepła, może przedłużyć się do listopada. W tym czasie samica rodzi 1—7 razy (średnio 4—5) po 4—9 młodych, które po dwóch miesiącach są dojrzałe płciowo. Okres ciąży trwa około 20 dni. Norniki zwyczajne przebywające w stertach ze zbożem i w stodołach rozmnażają się przez całą jesień i zimę.

Wrogowie:

lis, łasica, gronostaj, ptaki drapieżne i krukowate, sowy, a także mewy i dzierzby.

Znaczenie gospodarcze

Z wszystkich gryzoni krajowych nornik zwyczajny jest najgroźniejszym szkodnikiem zbóż i .roślin okopowych. Zboża uszkadza nornik od wykiełkowania aż do żniw. Niszczy on również zboże w stertach i zanieczyszcza je odchodami, psuje słomę oraz sznurki w snopach wiązanych snopowiązałką, co sprawia dużo kłopotu w czasie młocki. Rośliny okopowe uszkadza zwykle po żniwach, w końcu lata i na początku jesieni. Nornik rzadko zjada jedną roślinę w całości, przeważnie uszkadza wiele roślin, tak że nie nadają się one do dłuższego przechowywania i tracą swą wartość handlową. Może on również wyrządzać duże szkody w roślinach strączkowych, a także w sadach, gdzie ogryza korę młodych drzewek owocowych. Ponadto nornik zwyczajny jest nosicielem wielu zakaźnych chorób niebezpiecznych dla ludzi i udomowionych zwierząt.

Znaczenie gospodarcze

Gryzonie są uciążliwymi i trudnymi do wytępienia szkodnikami. Ich zwalczanie bez kompleksowych i systematycznych działań przynosi słabe efekty. Warto położyć duży nacisk na połączenie całej grupy metod i środków zwalczania, a także nie rezygnować z działań prewencyjnych. Z uwagi na czujność i płochliwość gryzoni walka z nimi powinna być dobrze przygotowana i przemyślana, poparta wiedzą na temat życia gryzoni.