Karczownik ziemnowodny (Arvícola terrestris L.)

Kategorie: Gatunki szkodników, Gryzonie, Gryzonie, Szkodniki ogrodowe

Wygląd

Wierzch ciała ciemny, latem szarobrunatny, zimą czarnobrunatny, boki jaśniejsze, spód brudnoszary, niekiedy z żółtawym odcieniem, przy czym trafiają się czasem osobniki zupełnie czarne. Długość ciała 160—205 mm, ogona 90—135 mm, stopy tylnej 27—30 mm.

Występowanie

Karczownik ziemnowodny występuje w całej Europie oraz północnej i środkowej Azji; na wschodzie dochodzi do rzeki Leny. U nas występuje nielicznie w całym kraju. Karczownik zamieszkuje przede wszystkim brzegi zbiorników wodnych porosłe bujną roślinnością. Zbiorników o brzegach spadzistych oraz piaszczystych i ubogich w roślinność przybrzeżną unika. Poza tym spotkać go można na torfowiskach, łąkach, a także w sadach z dala od wody. Karczownik równie dobrze czuje się na lądzie, jak i w wodzie. Po lądzie porusza się szybko, pływa dobrze, a w razie potrzeby potrafi pozostawać przez 1,5 minuty pod wodą. Najbardziej ruchliwy jest o zmroku oraz przed wschodem słońca. W ciągu dnia widzi się częściej osobniki młode, stare zaś tylko w miejscach odludnych. Jesienią, gdy liczebność zwierząt wzrośnie, część z nich wędruje na pobliskie pola oraz do sadów.

Pożywienie karczowników

Pokarm karczownika składa się z roślin wodnych i nadwodnych, jak pałka, strzałka wodna, trzcina, skrzypy, turzyce. Żywi się on również warzywami, a w czasie zimy i na wiosnę korą drzew liściastych. Zwierzęta zjada rzadko, jednakże w literaturze podawane są wypadki zjadania owadów, ślimaków i młodych rybek (narybku). Na zimę gromadzi duże zapasy — kłącza i korzenie roślin wodnych oraz ziemniaki.

Nory gryzoni

Nory karczownika wykazują duże różnice w budowie zależnie od warunków terenowych. Przy zbiornikach o stromych brzegach wylot nory znajduje się tuż nad powierzchnią wody i zwykle jest osłonięty kępą trawy lub krzakiem. Od niego odchodzi w głąb niezbyt długi chodnik z kilkoma bocznymi odgałęzieniami, których wyloty połączone są ścieżkami. Ścieżki na powierzchni ziemi łączą również wyloty nory głównej z wylotami krótkich, ślepych chodników, w których nornik składa zapasy. Na polach i łąkach nory są bardzo długie, silnie rozgałęzione, a przebieg ich znaczą kopce ziemi podobne do kretowisk. Gniazdo mieści się zwykle tuż pod powierzchnią ziemi. W ciągu roku samica rodzi 2—4 razy po 3—14 (zwykle 6—9) młodych.

Wrogowie karczownika:

tchórz, gronostaj, lis, łasica, wydra, z ptaków – myszołowy, błotniaki. pustułka oraz puszczyk, sowa błotna i płomykówka.

Szkody powodowane przez karczowniki

Na polach zbóż i okopowych karczownik wyrządza nieznaczne szkody, i to tylko tam, gdzie pola sąsiadują bezpośrednio z jeziorami lub rzekami. Większe szkody wyrządzać może w kopcach z ziemni kami i warzywami. Najbardziej niebezpieczny jest karczownik dla sadów, szkółek i młodników, gdyż podgryza korzenie i ogryza korę młodych drzewek. Karczownik ziemnowodny jest jednym z głównych nosicieli tularemii.

Zwalczanie karczownika ziemnowodnego

Gryzonie są uciążliwymi i trudnymi do wytępienia szkodnikami. Ich zwalczanie bez kompleksowych i systematycznych działań przynosi słabe efekty. Warto położyć duży nacisk na połączenie całej grupy metod i środków zwalczania, a także nie rezygnować z działań prewencyjnych. Z uwagi na czujność i płochliwość gryzoni walka z nimi powinna być dobrze przygotowana i przemyślana, poparta wiedzą na temat życia gryzoni.